Những ngày cuối năm gần đây, hình ảnh và những lời chúc an lành nhân ngày Chúa Giáng sinh ngày càng trở nên phổ biến ở Việt Nam. Sự phổ biến đó có được một phần nhờ ở vai trò toàn cầu hoá khi văn hoá Mỹ và phương Tây dần trở nên lan toả ở Việt Nam.
Nhưng văn hoá Thiên chúa giáo của phương Tây sẽ không thể nào nở rộ ở Việt Nam cũng như thế giới nếu ở tôn giáo đó thiếu tình thương — tình thương tha nhân.
Argentina có kế hoạch in hình Messi lên tờ tiền của họ. Nếu tôi là Messi, tôi sẽ bảo thôi, đừng làm vậy, chính phủ hãy tập trung trả nợ đúng hạn cho nhà đầu tư nước ngoài và đưa lạm phát xuống một con số.
Tại sao tôi nói vậy. Hiện lạm phát ở Argentina đã ở mức đang tiến tới con số 100%. Dự trữ ngoại hối không có nên Argentina liên tục vỡ nợ trả tiền trái phiếu (default) cho nhà đầu tư nước ngoài. Chỉ riêng trong 22 năm của thế kỷ này đã vỡ nợ 3 lần. Đến nỗi giờ muốn đi bán trái phiếu chính phủ để vay thì đối với trái phiếu 10 năm, lợi tức của nó được tính toán phải cở 50%.
Không còn ngoại hối nên phải phá giá đồng peso. Đầu năm 2017, một đô la Mỹ đổi được 16 peso. Chỉ sau 5 năm, hiện nay thì một đô la Mỹ đổi được hơn 170 peso. Tức là giá trị mất đi 10 lần sau 5 năm.
Bản báo cáo mà công ty Vinfast gửi cho Uỷ ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ ngày 6/12 cho thấy công ty có tổng tài sản là hơn 4,4 tỉ đô la, nợ tổng cộng là 8,8 tỉ đô la, và lỗ luỹ kế là gần 4,7 tỉ đô la.
Chuyện nợ gấp đôi tài sản hay lỗ là chuyện bình thường đối với một doanh nghiệp khởi nghiệp.
Cái quan trọng đối với một doanh nghiệp là dòng tiền và tiềm năng.
Trong những tháng ngày tới, ít nhất là vài năm tới, liệu rằng dòng tiền vào có đủ để nuôi công ty tiếp tục chạy nữa hay không mới quan trọng. Việc bán một phần công ty bằng cách kêu gọi vốn trên sàn giao dịch chứng khoán Mỹ có lẽ vì lý do đó: Vinfast cần tiền để tiếp tục nuôi công ty.
Nhưng muốn các nhà đầu tư bỏ tiền vào dự án thì Vinfast phải chứng tỏ họ là một công ty có tiềm năng đầu tư sinh lời.
Gần đây, trong nước có các lùm xùm quanh việc chọn đặt tên cho các cơ sở giáo dục bậc cao.
Thực ra thì vấn đề không khó và thế giới đã có rồi. Chúng ta chỉ việc tham khảo.
Dưới đây là những trải nghiệm của tôi.
Dự trữ ngoại hối cạn kiệt. Dữ liệu dự trữ ngoại hối lần cuối cập nhật là vào tháng 6. Có lẽ vì thiếu ngoại hối nên không thể nhập xăng dẫn đến tình trạng thiếu xăng dầu trên diện rộng.
Việc Hoa Kỳ tăng lãi suất khiến dòng tiền trên thế giới đổ về Hoa Kỳ, làm tăng giá đồng đô la.
Tại Việt Nam dòng tiền dịch chuyển từ thị trường chứng khoán sang tiền mặt và âm thầm chuyển khỏi Việt Nam dưới dạng ngoại tệ.
Chính quyền thực hiện chính sách tiền tệ neo giữ giá trị tiền Đồng trong biên độ với đồng đô la. Để giữ giá trị tiền đồng trong khi đồng đô la Mỹ lên giá, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) buộc phải can thiệp bằng cách bán ra đồng đô la. Chính sách này khiến dự trữ ngoại tệ nhanh chóng bốc hơi. Còn nếu NHNN không bán ngoại tệ ra sẽ dẫn đến tình trạng áp lực phá giá tiền đồng và lạm phát tăng vọt ngay lập tức tạo ra bất ổn vĩ mô.
Sàn giao dịch tiền mã hoá FTX, một trong những sàn giao dịch tiền mã hoá lớn nhất thế giới vừa khai phá sản.
Thông thường thì một sàn giao dịch tài sản sẽ giúp giữ tài sản của khách hàng và ăn tiền hoa hồng đối với các giao dịch. Chủ sàn chỉ có thể lỗ nếu chi phí duy trì sàn lớn hơn lợi nhuận kiếm được. Với nhiệm vụ giữ tiền cho khách hàng, khách hàng có thể rút tiền bất cứ lúc nào họ cần.
Người ta gửi tiền vào FTX vì tin. Nhưng khi họ bắt đầu biết tin FTX không còn tiền mặt, nhất là khi phi vụ hợp nhất với Binance, một sàn giao dịch điện tử khác không được thông qua, thì những người gửi tiền vào tài khoản sàn FTX vội vã rút ra. Việc các khách hàng đồng loạt rút tiền đã làm FTX sụp đổ, vì trong các tài khoản của FTX không còn đủ tiền để trả cho các khách hàng. Số tiền mà các khách hàng gửi vào FTX đã bị đem đi chi dùng sai mục đích. Số tiền đó giờ ở đâu thì vẫn đang được các cơ quan điều tra tiến hành.
Còn một tuần nữa là bầu cử giữa kỳ ở Mỹ. Đảng Cộng hoà được dự đoán sẽ nắm đa số ở Hạ viên và có thể ở Thượng viện. Bằng việc nắm đa số ở ít nhất một viện, đảng Cộng hoà sẽ chặn tất cả các dự luật và chính sách của tổng thống Joe Biden của đảng Dân chủ. Vì vậy mà sau kỳ bầu cử giữa kỳ tuần tới, nhiệm kỳ của ông Biden coi như là kết thúc.
Sau hai năm nắm quyền, chính quyền của ông Joe Biden đã chứng kiến một cuộc khủng hoảng năng lượng, lạm phát tăng cao, thị trường chứng khoán sụp đổ, áp lực thanh khoản đang đè nặng, và một cuộc khủng hoảng tài chính sắp diễn ra.
Kể cả những cơ quan truyền thông cánh tả, những đồng minh chủ yếu của ông Biden, cũng không còn đủ kiên nhẫn và công khai kêu gọi ông đừng ra ứng cử vào nhiệm kỳ tới.
Vấn đề lớn nhất hiện nay đó là thế giới bước vào một cuộc khủng hoảng nhưng không có những người lãnh đạo để lèo lái cuộc khủng hoảng này.
Khi Elon Musk sắp tiếp quản Twitter, ông có nói một đại ý rằng phải sa thải ít nhất 75% nhân viên cũ, và sau đó là thêm những nhân viên mới. Tức là thay máu công ty và ngay lập tức là thay luôn văn hoá của công ty.
Giới kinh tế học khi nghiên cứu điều gì giúp phát triển một doanh nghiệp hay một quốc gia, người ta hay nói nhiều đến chính sách và thể chế và giả định rằng những cá thể trong mô hình đó ai cũng gần như nhau.
Người ta giải thích rằng một nước này hay một doanh nghiệp này phát triển hơn nước khác là vì chính sách và thể chế của họ tốt hơn. Nhưng khi đi xa hơn, để hỏi rằng tại sao ở nước này lại hình thành chính sách này và tại sao người dân lại chấp nhận thể chế như vậy, thì câu trả lời nó lại nằm ở văn hoá.
Không phải dễ gì một nhà cầm quyền đưa ra một chính sách mà người dân chấp nhận, bởi khi nếu họ không chấp nhận một chính sách họ sẽ tìm cách thay đổi nó theo cách này hay cách khác để phù hợp với lối sống của họ. Và việc mà người dân chấp nhận một chính sách hay một thể chế mà không có sự chống đối quyết liệt để chuyển đổi nó nó cho thấy họ phần nào chấp thuận trong một lối sống như vậy mà ít có nhu các thay đổi, ít nhất là với một số đông.
Một ngân hàng, như một doanh nghiệp, khi khó khăn về tài chính nó phải cố gắng hút thêm tiền. Doanh nghiệp sẵn sàng trả lãi cao hơn để vay thì ngân hàng cũng nâng lãi suất tiết kiệm lên để thu hút tiền gửi. Ngân hàng nâng lãi suất tiền gửi lên sẽ bào mòn lợi nhuận. Với cơ chế quản trị vốn đã yếu nó chỉ có thể hoạt động bằng cách lấy tài sản người gửi sau trả cho người gửi trước.
Nếu người gửi biết rằng tiền mình có thể mất khi gửi vào những nơi như vậy, họ sẽ không gửi nữa. Ngân hàng sẽ phải bị tái cấu trúc hoặc mua lại. Ngân hàng sẽ ít có khả năng gây ra những sự phá hoại mang tính hệ thống đối với hệ thống tài chính quốc gia.
Ngược lại, nếu người gửi nghĩ rằng tiền mình gửi vào đó chắc chắn được nhà nước bảo đảm hết và ngân hàng không thể nào phá sản và nó chắc chắn được nhà nước mua lại, người ta sẽ gửi tiền vào chỗ có lãi cao nhất bất chấp khả năng quản trị của ngân hàng đó.
Ở đây có vài hệ luỵ xảy ra.
Ở Việt Nam chúng ta thường nghe các tổng bí thư đảng Cộng sản hô hào từ năm này sang năm khác rằng phải tăng cường tính dân chủ ngay trong đảng. Nhưng cuối cùng thì quanh đi quẩn lại chỉ có các nghị quyết xào xáo lại còn đảng viên thì hầu như chẳng có mấy tiếng nói, mọi thứ đều được chỉ đạo từ trên.
Vậy, ở các nước dân chủ, lấy ví dụ như Anh, vốn là một nước có truyền thống dân chủ lâu đời, việc thực thi dân chủ trong đảng của họ như thế nào.
Dưới đây là trường hợp đảng Bảo thủ của Anh.
Những người theo dõi thị trường tài chính thế giới hơn 10 năm trước có lẽ sẽ nhớ Muddy Waters.
Đó là một công ty chuyên bán khống cổ phiếu sau khi nghiên cứu. Người sáng lập là Carlson Block. Block vốn là một luật sư. Thời trẻ sang Trung Quốc tìm kiếm cơ hội lập thân. Ở đó, Block nhận ra rằng nhiều công ty Trung Quốc chỉnh sửa dữ liệu kế toán để lừa đảo người đầu tư. Block trở về Mỹ và lập công ty Muddy Waters, tức nước bùn.
Khi nước đầy bùn mới dễ bắt cá. Kể từ đó Block tập trung vào bán khống (short) những công ty Trung Quốc và khui ra những dối trá của nó. Khi bán khống cổ phiếu một công ty thì cổ phiếu công ty càng đi xuống thì người bán khống càng lời nhiều.